De Europese Unie heeft decennialang haar welvaart en economische groei gebaseerd op goedkope grondstoffen en goedkope energie van buiten de Europese Unie. “In de wereldorde van Trump en Xi zijn die oude garanties niet meer van toepassing”, zegt Tobback. “Met de clean industrial deal ligt er nu ook eindelijk een plan om dat onder ogen te zien en de toekomst van onze industrie in Europa te verzekeren.”
Schone en betaalbare energie
De Commissie wilt vier grote werven aanpakken. De eerste daarvan is de nood aan betaalbare energie. “Dat is echt cruciaal voor gezinnen en bedrijven. 40 miljoen Europeanen slagen er vandaag niet in om hun energiefactuur te betalen. Voor bedrijven is de kostprijs van de energiefactuur in de afgelopen jaren verdubbeld”, zegt Tobback. “De energiefactuur moet nu écht snel omlaag. Dat kan eigenlijk alleen door minder afhankelijk te worden van dure geïmporteerde fossiele brandstoffen en doelgericht te investeren in onze energieinfrastructuur.”
Door de tarieven aan te pakken en overbodige kosten uit de energiefactuur weg te snijden wilt de Commissie de energiefactuur meteen doen dalen. Inzetten op contracten op lange termijn moet de impact van hoge en volatiele gasprijzen op de prijs van elektriciteit verlagen.
“Nieuwe hernieuwbare energieprojecten moeten ook sneller worden uitgevoerd”, zegt Tobback. “Een nieuwe windmolen vergunnen en bouwen neemt vandaag snel tot 7 jaar in beslag. Bij investeringen in het distributienet loopt dat op tot 10 jaar. Kortere deadlines en meer gestroomlijnde vergunningsprocedures moeten die doorlooptijd drastisch omlaag halen. Hier ligt een grote opdracht voor de Europese lidstaten.”
De Commissie wilt tegelijk bijkomend investeren in onze energie-infrastructuur. “We moeten ons net uitbreiden en versterken, we moeten het efficiënter gebruiken en we moeten de ontbrekende linken tussen verschillende lidstaten wegwerken”, zegt Tobback. “Vandaag zijn we te veel een verzameling van 27 kleine energienetten. We moeten dus beter plannen en coördineren, de hoge kosten van dergelijke investeringen mee opvangen en de impact ervan op de energiefactuur verkleinen. Dat doen we het best op Europees niveau.”
Tobback vindt dat de Commissie ook de kloof tussen de investeringen in hernieuwbare energie en de plannen voor het net moet aanpakken. “We bouwen windmolens waar geen kabels naartoe lopen en trekken kabels zonder dat er snel windmolens geplaatst worden”, zegt Tobback. “Die mismatch aanpakken is essentieel om zo snel mogelijk betaalbare elektriciteit naar bedrijven en gezinnen te brengen.”
Eigen producten
De producten die we zelf produceren, moeten we ook zelf gebruiken. “Door de regels voor openbare aanbestedingen aan te passen, duurzaamheidscriteria toe te voegen en minimale gebruikspercentages voor onze eigen duurzame materialen op te leggen, stimuleren we de aankoop van proper staal en cement dat in Europa wordt geproduceerd”, zegt Tobback. “Als we zelf het properste staal ter wereld produceren, is het asburd dat we het niet gebruiken in onze windmolens en onze wagens.” De maatregelen zijn een belangrijke steun voor twee industrietakken die vandaag onder zware druk staan door concurrentie uit onder meer China. “Het gaat niet alleen over strategische industrieën, het gaat hier ook over héél veel jobs”, zegt Tobback. “Of we geven ze een toekomst door ze te beschermen, of we schrappen ze. Dat is een duidelijke keuze.”
Onze economie moet een stuk circulairder worden. “Ook hier zijn we vandaag te afhankelijk van derde landen”, zegt Tobback. “Waar dat duurzaam mogelijk is, kunnen we mijnen ontginnen, maar grondstoffen en kritieke materialen zijn hoe dan ook niet in overvloed aanwezig in Europa. Eens ze hier zijn, moeten we ze dus vooral hier houden en hergebruiken.” Tobback wijst op de voorstellen om meer te investeren in circulaire economie, de export van kritieke grondstoffen te beperken én hergebruikte grondstoffen minder te taxeren.
Show me the money
In haar plannen moet de Commissie volgens Tobback wel nog duidelijkheid verschaffen over twee cruciale onderdelen: de financiering en de sociale impact. “We zullen niet alleen publieke middelen verstandig moeten inzetten, maar ook privaat kapitaal moeten stimuleren om die investeringen waar te maken. Daar blijft het wachten op een concrete aanpak.”
Op sociaal vlak moet de ambitie van de Commissie nog worden aangescherpt. “Een competitiviteitsagenda moet goed zijn voor de bedrijven en de mensen. Dus ook voor de werknemers in die bedrijven”, zegt Tobback. Voorlopig zet de Commissie alleen maar in op het versterken van technische opleidingen en vaardigheden van werknemers. “Ook werknemers moeten winnaars worden bij de Europese industriële agenda. Dat betekent: goede lonen, gezonde werkomgevingen en betere controle op de bestaande regels om sociale dumping op arbeidsmarkt te vermijden, blijven belangrijk. Dat zien we hier niet in terug.”
“Nu wordt het uitkijken naar het échte werk”, zegt Tobback. “De neuzen staan in de juiste richting en de goesting is er. Laat ons er nu op korte termijn voor zorgen dat het niet bij mooie woorden blijft.”
