Ons energienetwerk is misschien het minst zichtbare, maar naar alle waarschijnlijkheid meest cruciale netwerk van onze samenleving en onze economie. Een fijnmazig en complex netwerk van hoogspanningskabels en distributienetten. In ons land alleen al gaat het om 8000 km aan kabels. “Maar dat net staat vandaag voor grote uitdagingen”, zegt Tobback. Veertig procent van het netwerk dateert van voor 1980. Belangrijke schakels in het netwerk, zoals de geplande verbinding tussen België en Denemarken ontbreken. “Bovendien zit het net overvol. Dat zorgt ervoor dat we de betaalbare energie die we vandaag al produceren niet tot bij gezinnen en bedrijven krijgen. We verspillen energie om de simpele reden dat we niet in staat zijn om ze te transporteren. Er wacht ons een enorme investering om dat Europese netwerk klaar te maken voor de toekomst.”
Tobback legt momenteel mee de laatste hand aan een rapport over de toekomstige kansen en uitdagingen voor Europese elektriciteitsnetwerk. “De stroomstoring in Spanje toont hoe belangrijk die investeringen zijn. Maar nog belangrijker is om ze beter dan vandaag te plannen en coördineren over de landsgrenzen. Doordat het Spaanse net maar een beperkte connectie heeft met de rest van het Europese continent konden andere landen niet bijspringen toen het fout liep op hun net. Dat het Iberische schiereiland ook een ‘energie-eiland’ is, maakt het bijzonder kwetsbaar als er iets misgaat.”
Beter plannen en slim gebruiken
De eerste opdracht is om het bestaande net beter en efficiënter te gebruiken. “Zowel onze netwerken als ons verbruik moeten slimmer worden. Door energiegebruikers te stimuleren hun verbruik anders in te plannen of te spreiden, kunnen we pieken die het net belasten doen afnemen. Dat kan enkel met een goede doorstroming van informatie én met een duidelijke incentive voor wie dat doet.”
Maar zelfs dan is het huidig net te beperkt. “Er zijn vandaag belangrijke schakels in het net die ontbreken. Dat heeft ook Spanje en Frankrijk parten gespeeld bij de stroomuitval, zegt Tobback. “Die ontbrekende schakels moeten worden weggewerkt. Maar de kostprijs van die projecten loopt vaak hoog op. In het rapport roepen we op om daar bijkomende middelen voor te voorzien vanuit het Connecting Europe Facility.” Omdat de projecten van cruciaal belang zijn voor het volledige net, wordt de planning en uitrol ervan ook best naar het Europese niveau getild.
Betere planning en coördinatie zijn sowieso cruciaal. “Vandaag is er een mismatch tussen de noden en de uitrol van de projecten. We plaatsen vandaag windmolens waar geen kabels liggen en trekken kabels waar voorlopig geen windmolens of zonnepanelen staan. Die mismatch moet worden aangepakt”, zegt Tobback. “Als we écht een energie-unie willen worden, moeten lidstaten nog beter samenwerken en meer informatie met elkaar delen. Landen moeten uiteraard zelf hun verantwoordelijkheid opnemen. Maar in het coördineren van die inspanningen moet de Europese Unie een grotere rol gaan spelen.”
Puzzelen met infrastructuur
Eén van de uitdagingen zijn de enorme verschillen in technologie en toepassingen. “Netinfrastructuur en de technologie daarachter wordt vandaag vaak op maat gemaakt, maar dat levert grote verschillen op tussen de Europese lidstaten”, zegt Tobback. “Die kakafonie zorgt voor vertragingen in het vernieuwen of uitbreiden van infrastructuur. Ze maakt het voor bedrijven die het materiaal produceren ook moeilijk om efficiënt op te schalen, wat de prijzen zou kunnen doen dalen.
In het rapport zullen de parlementsleden pleiten om infrastructuur te standaardiseren en maatregelen voorstellen die sneller meer duidelijkheid geven over welke infrastructuur we waar nodig hebben. Ook zullen lidstaten vergunningen sneller moeten afleveren. “Het is een heel ingewikkelde puzzel met veel puzzelstukjes. Nu moeten we die laten passen.”
Het initiatiefrapport zal nog voor de zomer ter stemming worden voorgelegd aan de energie- en industriecommissie van het Parlement. In juli volgt de stemming in plenaire. “Met ons rapport willen we de Commissie aanmanen om snel werk te maken van een plan voor investeringen in het energienetwerk. Dat is cruciaal om de competitiviteit van onze industrie te versterken en de energieprijzen voor gezinnen en bedrijven te doen dalen. En wat in Spanje is gebeurd toont ook aan dat er geen moment meer te verliezen is.”
